اختلال بویایی نشانه بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون(Parkinson’s Disease) یا PD، برای اولین بار توسط دانشمند بریتانیایی دکتر جیمز پارکینسون (James Parkinson) در سال ۱۸۱۷ میلادی توصیف شد. پاركينسون از جمله بيماريهاي مغز و اعصاب در سنين بعد از ۶۰ سالگي است. از هر ‪ ۱۰۰نفر بالاي ۶۰ سال، يك نفر به پاركينسون مبتلا مي‌شود. البته اين بيماري گاه در افراد جوان‌تر هم ديده مي‌شود كه 5 تا‪ ۱۰درصد بيماران را تشكيل مي‌دهند. بعد از آلزايمر، پاركينسون شايع‌ترين بيماري مخرب اعصاب به حساب مي‌آيد که بيماري مزمن و پيشرونده‌اي است.

به طور کلی این بیماری بر اثر از بین رفتن سلول‌های ترشح کننده ماده‌ای به نام دوپامین (که یک انتقال دهنده عصبی در مغز است) رخ می‌دهد. افزایش نسبت استیل کولین به دوپامین در عقده‌های قاعده‌ای مغز موجب علائمی مثل لرزش، سفتی عضلات و کندی حرکات می‌شود.

در حال حاضر تست خون یا بررسی های آزمایشگاهی دیگری برای تشخیص این بیماری در دسترس نیست. پزشکان گاهی بررسی نورولوژیک و اسکن مغز را برای اطمینان از عدم وجود بیماری های دیگر توصیه می کنند. تشخيص بيماري معمولاً مبتني بر معاينه فيزيكي است و ممكن است برخی بررسي هاي طبي، براي رد ساير اختلالات توصيه گردد. پارکینسون بر اساس وجود دو علامت یا بیشتر، از میان چهار علامت اصلی بیماری مشخص می‌شود:

-          ارتعاش و لرزش دست و پا در حالت استراحت

-          سفتی و خشک شدن دست ، پا و بدن

-          کندی حرکات(Bradykinesia)

-          نداشتن تعادل

معمولاً علایم پارکینسون ابتدا در یک سمت بدن پدیدار می‌شوند و با گذشت زمان به سمت دیگر هم راه پیدا می‌کنند. عوارض این بیماری شامل تغییراتی در حالت صورت و چهره ، از جمله ثابت شدن (fixation) حالت صورت (احساسات کمی در چهره نمایان می‌شود) و یا حالت خیرگی چشم (به دلیل کاهش پلک زدن) است. علاوه بر این‌ها، خشک شدن شانه یا لنگیدن پا در سمت تحت تأثیر قرارگرفته نیز عوارض دیگری برای این بیماری است.

پارکینسون درمان قطعی ندارد اما داروهایی مثل لوودوپا (levodopa)، آمانتادین(amantadine)، بیپریدن (Biperiden) و سلژیلین (Selegiline) در درمان آن تجویز می‌شود. گاه از جراحی نیز استفاده می‌شود. البته نقش کار درمانی و فیزیوتراپی در این زمینه بسیار زیاد است زیرا مانع از پیشرفت بیماری و محدودیت عملکرد می‌شود.

پارکینسون یک اختلال چند دستگاهی (multisystem disorder) است که بخش‌های مختلف مغز از جمله پیاز بویایی را درگیر می کند. در زمینه ی ارتباط پارکینسون با اختلالات بویایی تحقیقات بسیاری انجام شده است که همه ی آن ها اختلال در بویایی را به عنوان عاملی برای تشخیص زود هنگام پارکینسون معرفی می‌کنند. از دست رفتن حس بويايي می‌تواند اولين علايم باليني بيماري را از چندين سال قبل پيش بيني ‌كند. بنابراین به عنوان یک ابزار غربالگري مفيد براي شناسايي افرادي كه در معرض ابتلا به پاركينسون می‌باشند، مطرح است.

احتمالا آسیبی که به سیستم های انتقال دهنده ی عصبی می رسد، عامل از دست رفتن بویایی بیماران پارکینسونی است. البته مشابه این اختلالات در برخی دیگر از بیماری‌های عصبی نیز مشاهده می‌شود که بیانگر وجود زمینه ای مشترک میان اینگونه بیماری‌هاست. البته باید توجه نمود که پارکینسون، تنها عامل آسیب به سیستم بویایی نیست بلکه عوامل خطر زیست محیطی بسیاری شامل سن بالا، ضربه به سر، قرارگرفتن در معرض یون های فلزی، ویروس ها و آفت کش ها نیز می‌توانند به تنهایی سبب از دست رفتن بویایی شوند.

منابع:

[1] https://fa.wikipedia.org/

[2] Doty, Richard L. "Olfactory dysfunction in Parkinson disease." Nature Reviews Neurology 8.6 (2012): 329-339.