• بویایی
• smell
• اختلال
• طب
• درمان
• حس

توضیحات

منتشر شده در 13 تیر 1395

آخرین به روز رسانی در 17 فروردين 1396

درمان اختلالات بویایی به روش «تمرین بویایی»

این ایده که حس بویایی می‌­تواند با استفاده از تمرین، بهبود یابد در ابتدا عجیب به نظر می­‌رسد. اما تحقیقاتی که در سال­‌های اخیر انجام شده است، نتایج امیدبخشی به همراه داشته است. همانگونه که انجام تمرینات منظم ورزشی می‌­تواند ماهیچه­‌ها را تقویت نماید، صرف زمان برای بو کردن مواد معطر به صورت منظم می­‌تواند توانایی بویایی افراد را بهبود بخشد.

در سال­‌های اخیر مطالعاتی بر روی بهبود حس بویایی افراد دچار اختلال بویایی به روش تمرین بویایی انجام شده است. برای مثال در سال 2011 جین پلایلی و جین-پیر رویت نشان دادند که یک ناحیه­ از مغز در هر دو  فرآیند تشخیص و تصور کردن یک بوی خاص تحریک می­‌شود. افرادی که در این تحقیق شرکت کردند شامل دو گروه کارشناسان حرفه‌­ای عطر و دانشجویان کالجی در فرانسه بودند. این افراد در دستگاه ام– آر- آی قرار گرفتند و از آنها خواسته شد که بوی موادی که نام آنها در مونیتور روبرویشان ظاهر می­‌شود را تصور کنند. پلایلی و رویت دریافتند که سطح فعالیت مغز با افزایش تجربه بویایی افراد کاهش می­‌یابد. مغز کارشناسان حرفه ای عطر برای تصور کردن بوها به فعالیت کمتری نیاز دارد.

در این تحقیق، توانایی پرورش یافته­‌ی کارشناسان حرفه‌­ای عطر که سا‌‌‌ل­‌های زیادی را صرف بوکردن و آموزش تعداد بی­شماری از انواع بوها نموده بودند، در تصور بوهای مختلف اثبات شد.

آیا «تمرین بویایی» می­‌تواند افرادی که دچار اختلال حس بویایی (هایپوسمی) یا فقدان حس بویایی (آنوسمی) شده­‌اند را درمان نماید؟ 

اگر «تمرین بویایی» در مورد افرادی که حس بویایی سالمی دارند، عمل می­‌کند؛ آیا می‌­تواند به افراد مبتلا به هایپوسمی یا آنوسمی نیز کمک کند؟ در اینجا به خلاصه­‌ای از تحقیقاتی که در چند سال اخیر بر روی درمان بیماران مبتلا به اختلالات بویایی به روش «تمرین بویایی» انجام شده است، اشاره می‌­شود.

1.          در سال 2009 پروفسور توماس هامل، مؤسس کلینیک بویایی و چشایی دانشگاه درسدن آلمان، برای نخستین بار تحقیقی انجام داد که در آن تأثیر قرارگیری مداوم و کوتاه مدت در معرض بوهای خاص در یک دوره زمانی 12 هفته‌­ای بر روی توانایی بویایی بیماران آنوسمیک مورد بررسی قرار گرفت.

این مطالعه بر روی دو دسته از بیماران انجام شد: دسته اول کسانی که در اثر تروما (ضربه به سر) و یا عفونت شدید دستگاه تنفس فوقانی دچار آنوسمی شده بودند و دسته دوم کسانی که حس بویایی خود را به دلایل نانشاخته ( ایدیوپاتیک) از دست داده بودند.  

به یک گروه از این بیماران یک برنامه درمانی 12 هفته­‌ای شامل بو کردن ترکیبی از اسانس‌­های خاص دوبار در روز (صبح و عصر) هر کدام به مدت 10 ثانیه داده شد و گروه دیگر تحت هیچ درمانی قرار نگرفتند. هر دو گروه در ابتدا و انتهای تحقیق با استفاده از تست­‌های بویایی مورد بررسی قرار گرفتند.  

نتیجه تحقیق پروفسور هامل نشان داد که حس بویایی در 30% از بیمارانی که تحت درمان قرار گرفتند، در مقایسه با گروه دوم بهبود قابل توجهی داشته است. این بهبود در هر دو دسته از بیماران آنوسمیک که به دلایل معلوم (تروما یا عفونت) و یا دلایل نامعلوم (ایدیوپاتیک) حس بویایی خود را از دست داده بودند، مشاهده شد.

2.          در سال 2013 پروفسور هینر از دانشگاه درسدن آلمان، تحقیق دیگری بر روی بیماران مبتلا به پارکینسون انجام داد. تحقیقات قبلی نشان داده بودند که درمان­‌های دارویی تأثیری در بهبود عملکرد بویایی بیماران مبتلا به پارکینسون ندارند. در این تحقیق 70 نفر از بیمارانی که به علت بیماری پارکینسون حس بویایی خود را از دست داده بودند شرکت کردند. 35 نفر از این بیماران تحت درمان به روش «تمرین بویایی» قرار گرفتند و 35 نفر دیگر به عنوان گروه کنترل، تحت هیچ درمانی قرار نگرفتند.

نتایج این تحقیق نشان داد که توانایی بویایی بیماران مبتلا به پارکینسون با انجام «تمرین بویایی» به مدت 12 هفته، صورت معنی داری نسبت به گروه کنترل بهبود یافت. 

3.          در سال 2014 تحقیق دیگری توسط پروفسور گیبلر از گروه اتورینولارینگولوژی دانشگاه ژنا آلمان انجام شد. آنها یک گروه از بیمارانی که در کمتر از 24 ماه، حس بویایی خود را در اثر عفونت دستگاه تنفس فوقانی از دست داده بودند، را تحت درمان به روش «تمرین بویایی» قرار دادند. نتایج تست­‌های بویایی نشان داد که امتیاز بویایی 79% از این افراد بعد از 32 هفته درمان، بهبود قابل ملاحظه­‌ای یافته است. سن، جنسیت، مدت و شدت اختلال بویایی تأثیری در بهبود اختلال بویایی این افراد نداشت.

این مطالعه نشان داد که «تمرین بویایی» روش مؤثری در بهبود بیماران آنوسمیک به علت عفونت دستگاه تنفس فوقانی می­‌باشد. به نظر می­‌رسد که تداوم درمان در 32 هفته در مقایسه با 12 هفته تأثیر بیشتری در بهبود عملکرد بویایی افراد دارد.

4.          در سال 2014، پروفسور دام از دانشگاه کلن آلمان تحقیقی بر روی بیماران مبتلا به اختلالات بویایی در اثر عفونت انجام داد. نتایج نشان داد که بیمارانی که بیش از 12 ماه از شروع اختلال بویایی در آنها نگذشته است، با احتمال بیشتری (63%) بهبود می­‌یابند. آنها نشان دادند که «تمرین بویایی»، یک روش مؤثر و بی­‌خطر برای درمان اختلالات بویایی پس از عفونت­‌های شدید می‌­باشد.

5.          در سال 2015 پروفسور آلتونداگ از دپارتمان گوش و حلق و بینی بیمارستان استانبول، تحقیقی را انجام دادند که در آن 85 بیمار از سنین 24 تا 68 سال تحت درمان به روش «تمرین بویایی» قرار گرفتند. نتایج نشانگر آن بود که قدرت تشخیص بوها در بیماران درمان شده به این روش نسبت به گروه کنترل، افزایش قابل ملاحظه­‌ای یافته است.

این موضوع برای کسی که دچار اختلال حس بویایی (هایپوسمی) یا فقدان حس بویایی (آنوسمی) می­‌باشد، به چه معناست؟

درمان موفقیت آمیز اختلالات بویایی هنوز در دوره ابتدایی رشد خود قرار دارد. اما مطالعات پروفسور هامل امیدهایی را برای افرادی که دچار اختلالات بویایی می­‌باشند ایجاد نموده است. ما با اعضای گروه "حس پنجم" در ارتباط هستیم که تجربه­‌های موفقیت­‌آمیزی در شیوه درمان به روش «تمرین بویایی» داشته‌­اند. در برخی مواقع این شیوه درمان با درمان­‌های دارویی همراه بوده است. بسیاری از این افراد، توانایی تشخیص بوهای زیادی از محیط پیرامون خود را به دست آورده‌­اند.

گفته می‌شود که 70% از بیمارانی که توسط پروفسور هامل تحت درمان به روش «تمرین بویایی» قرار گرفته­‌اند، هیچ بهبودی در توانایی تشخیص بویایی خود نداشته‌­اند. در حال حاضر اطلاعات کافی از اینکه چرا روش «تمرین بویایی» در برخی از افراد عمل می­‌کند و در برخی دیگر خیر، وجود ندارد. این موضوع ممکن است به میزان آسیب وارده به عصب یا سلول­‌های گیرنده بویایی مرتبط باشد. با این­‌حال مطالعات نشان می­‌دهند که حس بویایی انسان توانایی ترمیم و بهبود دارد. جالب اینکه، سلول­‌های پیش­‌سازی که در بینی وجود دارند، توانایی بازسازی بسیار بالایی دارند و اغلب در تحقیقات از آنها برای ترمیم آسیب­‌های­ سایر بافت‌­های عصبی بدن استفاده می‌­شود. 

به طور کلی روش «تمرین بویایی» نباید به عنوان یک روش جایگزین برای درمان­‌های کلینیکی در نظر گرفته شود، بلکه بیشتر به صورت درمان تکمیلی به همراه برنامه درمانی مورد نظر پزشک، تجویز می‌­گردد. در مورد بیمارانی که هیچ درمانی برای اختلال بویایی آنها وجود ندارد، استفاده از روش «تمرین بویایی» به مدت 12 هفته می‌­تواند تا 30% احتمال بهبودی آنها را به همراه داشته باشد.

من از بیماری آنوسمی یا هایپوسمی رنج می­‌برم- چگونه می­‌توانم از روش «تمرین بویایی» استفاده نمایم؟

اولفکترین، یک کیت درمان اختلالات بویایی به روش «تمرین بویایی» است که در آن 4 ماده معطر با ترکیب مشخص وجود دارند. این چهار ماده، سررده­ هرم بویایی و شامل بوهای گلی، میوه‌­ای، ادویه‌­ای و صمغی می‌­باشند. دستورالعمل استفاده از این کیت در داخل بسته­‌بندی آن قرار داده شده است. بیماران دارای آسم یا آلرژی می­‌بایست آن­ را حتماً تحت نظر پزشک استفاده نمایند. توصیه می­‌شود قبل از شروع درمان، حس بویایی بیمار با استفاده از «تست بویایی کامل» مورد ارزیابی قرارگیرد و پس از اتمام دوره درمان (12 هفته)، مجدداً تست بویایی انجام شود تا میزان بهبود بویایی بیمار مشخص شود.

اگر شما تصمیم گرفتید که روش «تمرین بویایی» را خودتان انجام دهید، ما علاقمندیم که از تجربیات شما بشنویم. پس لطفاً از طریق ایمیلinfo[at]smelltest.ir ما را از تجربه درمانی خود مطلع نمایید. ممکن است تجربیات شما برای بیماران دیگر مفید باشد. موفق باشید!

• آنوسمی
• هایپوسمی
• حس بویایی
• تست بویایی
• تشخیص اختلال بویایی

توضیحات

منتشر شده در 13 تیر 1395

آخرین به روز رسانی در 08 آبان 1396

روش های تشخیص اختلالات بویایی

برخلاف حواسی چون بینایی و شنوایی که عملکرد آنها با تکنولوژی های پیشرفته و دقت بسیار زیادی قابل ارزیابی می­باشد، تشخیص مشکلات حواس بویایی و چشایی اغلب بسیار دشوار است. روش­‌های مختلفی برای ارزیابی حس بویایی طراحی شده است که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

-         روش­‌های سایکوفیزیکی مانند تست­‌های تشخیص بویایی

-         روش­‌های الکتروفیزیولوژیکی مانند الکترواولفکتوگرام

-         روش­‌های سایکوفیزیولوژیکی مانند تغییرات کاردیووسکولار

-        روش­‌های تصویربرداری مانند اسپکت و فانکشنال ام- آر- آی

از بین این روش­‌ها، تست­‌های تشخیص بویایی به عنوان روش‌­های دقیق، سریع و کم هزینه به طور گسترده در مراکز درمانی و تحقیقاتی دنیا مورد استفاده قرار می­‌گیرند.

1.  آزمون تشخیص بویایی ایران (Iran Smell Identification Test)

 آزمون تشخیص بویایی ایران»، نسخه ایرانی «تست تشخیص بویایی پنسیلوانیا» است و به صورت یک تست بسیار ساده طراحی شده است. با انجام این تستتوانایی افراد در افتراق بوهای مختلفارزیابی می­‌گردد، به این ترتیب که از فرد خواسته می­‌شود بوهای موجود در تست را بو کرده و یکی از چهار گزینه را انتخاب نماید. با این تست ساده مشخص می­‌شود که مسیر انتقال مولکول­‌های بویایی در بینی باز است، مخاط و سلول­‌های گیرنده بویایی سالم هستند، سیستم عصبی سیگنال را انتقال می­‌دهد و فعالیت پردازش بوها در مغز به درستی انجام می­‌شود و در مجموع عملکرد سیستم بویایی فرد نرمال است.

«آزمون تشخیص بویایی ایران»در دو نوع عرضه می­‌شوند:

تست بویایی سریع:این تست دارای 6 بوی استاندارد ایران است و می‌­تواند در کمتر از یک دقیقه تشخیص دهد که حس بویایی فرد نرمال است یا دچار اختلال می‌­باشد. این تست برای ارزیابی اولیه حس بویایی و تعیین افراد دارای اختلال بویایی مناسب است.

تست بویایی کامل:این تست دارای 24 بوی استاندارد ایران است. در صورتی که با انجام تست بویایی سریع مشخص شد که فرد دچار اختلال بویایی است، با استفاده از تست بویایی کامل می­‌توان در کمتر از 10 دقیقه حد اختلال بویایی را تعیین کرد. نتیجه این تست عملکرد بویایی افراد را به صورت کمی از عدد صفر تا 24 امتیازبندی می­‌نماید که بر اساس آن نوع اختلال شاملآنوسمی کامل، هایپوسمی شدید، هایپوسمی خفیف و نرموسمی تشخیص داده می­‌شود.

«آزمون تشخیص بویایی ایران»، در جامعه آماری شامل 577 نفراستانداردسازی شده­ و نتایج آن در ژورنال بین المللیChemosensory Perception چاپ شده ­است.این محصول­دارای پروانه ساخت وزارت بهداشت و گواهینامه ثبت اختراع می‌باشد وجوایز متعدد علمی از جمله جایزه بخش ابداعات و اختراعات بیست و یکمین جشنواره رازی در سال 1394 را دریافت نموده ­است.  

2.    تست آستانه بویایی (Smell Threshold Test)

 این تست برای تعیین حد آستانه‌ی بویایی افراد (کم‌ترین غلظتی از بو که فرد می‌تواند شناسایی کند) به کار می­‌رود و با استفاده از آن می­‌توان اختلالات هایپوسمی و هایپروسمی را تشخیص داد. تست آستانه بویایی شامل یک سری محلول رقیق شده فنیل بوتیل الکل در حلال بدون بوی پروپیلن گلیکول است. در این تست غلظت­‌های مختلف این محلول مکرراً به فرد داده می­‌شود. هر بار از یک ماده بدون بو در کنار ماده بودار استفاده می­‌شود و از فرد سؤال می­‌شود که کدام یک از این دو، بوی قوی‌تری دارند. به این ترتیب پیش فرض­‌های ذهنی، کمتر در نتایج تست وارد می­‌شوند. هر بار که شخص نتواند بو را تشخیص دهد، بوی قوی‌تر به وی داده می‌شود و اگر حضور بو را درست شناسایی کند، بوی با غلظت کمتر داده می‌شود. پس از چند بار تکرار تست به صورت پلکانی، میانگین اعداد به دست آمده به عنوان حد آستانه بویایی گزارش می‌شود.

• کربویی
• تمرین بویایی
• درمان اختلال بویایی
• بهبود بویایی
• اولفکترین

توضیحات

منتشر شده در 13 تیر 1395

آخرین به روز رسانی در 08 آبان 1396

روش­‌های درمان اختلالات بویایی

بهبود اختلالات بویایی وابستگی زیادی به ریشه و علت ایجاد اختلال دارد. اختلالات مرتبط با انسداد مسیر بویایی در برابر مداخلات درمانی پاسخ نسبتاً خوبی نشان می­‌دهند. در حالی که درمان اختلالات حسی معمولاً بی‌نتیجه می‌مانند. متأسفانه در حال حاضر پروتکل­‌های معتبر برای درمان اختلالات بویایی به­ شدت محدود هستند و روش استاندارد و قطعی برای درمان این اختلالات در هیچ کشوری وجود ندارد. روش­‌های درمانی که در حال حاضر ارائه می­‌شوند به طور کلی در چند دسته قرار می‌­گیرند:

درمان علل ریشه‌­ای اختلالات بویایی:برطرف کردن علل ریشه­‌ای اختلالات بویایی مانند استعمال دخانیات، بیماری­‌های سیستمیک و موضعی و مصرف داروهای خاصی که باعث بروز اختلالات بویایی می­‌شوند، می­‌تواند منجر به بهبود وضعیت بویایی شود. برای مثال سیژرهای لوب تمپورال، میگرن، ناهنجاری­‌های روانی و بیماری­‌های متابولیک می­‌توانند باعث ایجاد اختلالات بویایی شوند. با رفع این علل، عملکرد حس بویایی بهبود می‌­یابد. مستندات محدودی حاکی از آن است که حس بویایی در برخی از اختلالات ناشی از مواد سمی، بعد از قطع مواجهه با این مواد، بازیابی می­‌شود.

درمان‌های دارویی:موارد بازگشت حس بویایی با استفاده از درمان­‌های دارویی در افرادی که دچار اختلالات بویایی پس از ترومای سر یا عفونت دستگاه تنفس فوقانی(URTI)بوده‌­اند، بسیار نادر است. مطالعات زیادی روی درمان اختلالات بویایی با استفاده از دارودرمانی بویژه مصرف موضعی و سیستمیک داروهای استروئیدی انجام شده‌­اند.

گزارش‌­ها نشان می­‌دهند مصرف سیستمیک استروئیدها ممکن است اختلالات بویایی ایدیوپاتیک، ویروسی یا اختلالات مربوط به مسیر بویایی را بهبود دهد. به طور کلی مصرف استروئیدها به صورت سیستمیک برای درمان اختلالات بویایی، موثرتر از مصرف موضعی آن­‌هاست. دلیل این تفاوت به طور قطعی مشخص نیست، اما گزارش‌­های زیادی مبنی بر تأثیر ضعیف مصرف موضعی استروئیدها ارائه شده‌­اند. شاید دلیل این اثربخشی کم این باشد که تنها حجم کمی از استروئیدهای موضعی می­‌توانند به شکاف بویایی برسند و هم‌­چنین موضع التهاب ممکن است همیشه مخاط بویایی نباشد بلکه در صفحه‌­ی مشبک یا پیاز بویایی باشد.

مصرف سیستمیک استروئیدها اگرچه می­‌تواند موثرتر باشد، اما در دراز مدت عوارض جانبی زیادی از جمله زخم معده، پوکی استخوان، دیابت و ... به همراه دارد. یکی دیگر از مشکلات در مورد استفاده از استروئیدها در درمان اختلالات بویایی، عدم وجود یک دوز و بازه­‌ی زمانی تعریف­شده­‌ی استاندارد برای تجویز است. بنابراین با توجه به تمامی موارد ذکرشده، استفاده از استروئیدها نمی­‌تواند به­‌عنوان یک روش درمانی استاندارد برای درمان اختلالات بویایی باشد.

یکی دیگر از داروهای مورد مطالعه برای درمان اختلالات بویایی روی و ترکیبات آن است. کمبود روی می­‌تواند یکی از فاکتورهای احتمالی ایجاد هایپوسمی باشد. بنابراین تعدادی از مطالعات بر روی مصرف این ماده به صورت سیستمیک و موضعی برای درمان اختلالات بویایی متمرکز شده‌­اند. اما متأسفانه نتایج چندان امیدوار کننده نبوده‌­است. برخی از مطالعات عدم تأثیر درمانی سولفات روی را نشان می‌­دهند. هم‌چنین در یک مطالعه گزارش شده­‌است که استفاده­‌ی موضعی روی برای درمان اختلالات بویایی، منجر به آنوسمی دائمی می‌­شود.

داروهای دیگر مانند جینکوبیلوبا و ویتامین B نیز به عنوان درمان­‌های مؤثر اختلالات بویایی اثبات نشده‌­اند. هم‌­چنین ادعا شده‌است که داروی آلفا- لیپوئیک اسید می­‌تواند فقدان بویایی ناشی از عوامل ویروسی را بهبود دهد، اما روش تحقیق مربوط به این گزارش پلاسبو- کنترل نبوده‌­ است.

درمان­‌های جراحی: هدف از انجام روش‌­های جراحی (سپتوپلاستی، توربینوپلاستی و جراحی اندوسکوپیک سینوس) در درجه­‌ی اول برطرف کردن انسداد بینی و برداشتن مخاط ملتهب یا پولیپ بینی است. بهبود عملکرد بویایی، دستاورد ثانویه­‌ای است که به دنبال این جراحی­‌ها حاصل می‌­شود. با اینکه روش­‌های جراحی در بیشتر موارد اثربخش به‌­نظر می­‌رسند، ممکن است باعث از دست دادن بویایی در اثر آسیب اپی­تلیوم در حین جراحی شوند.

تمرین بویایی: یک روش جدید و بی­‌خطر در درمان اختلالات بویایی است. تحقیقات نشان می­‌دهند که حس بویایی انسان توانایی ترمیم و بهبود دارد و قرارگیری در معرض برخی بوها به صورت مداوم می‌­تواند به بازیابی حس بویایی کمک کند. در این روش فرد به صورت مداوم و کوتاه مدت در معرض بوهای خاص در یک دوره زمانی قرار می­‌گیرد. به این ترتیب وقتی که نورون­‌های گیرنده­‌ی بویایی ترمیم و بازسازی می­‌شوند، بوها می­‌توانند جهت گیری مناسب را در آنها ایجاد نمایند.

اولفکترین، یک کیت درمان اختلالات بویایی به روش «تمرین بویایی» است که در آن 4 ماده معطر با ترکیب مشخص وجود دارند. این چهار ماده، سررده­ هرم بویایی و شاملبوهای گلی، میوه‌­ای، ادویه‌­ای و صمغی می‌­باشند. دستورالعمل استفاده از این کیت در داخل بسته­‌بندی آن قرار داده شده است. بیماران دارای آسم یا آلرژی می­‌بایست آن­ را حتماً تحت نظر پزشک استفاده نمایند. توصیه می­‌شود قبل از شروع درمان، حس بویایی بیمار با استفاده از «تست بویایی کامل» مورد ارزیابی قرارگیرد و پس از اتمام دوره درمان (12 هفته)، مجدداً تست بویایی انجام شود تا میزان بهبود بویایی بیمار مشخص شود.

• آنوسمی
• هایپوسمی
• آلزایمر
• حس بویایی
• سینوزیت
• اختلال یویایی
• عفونت

توضیحات

منتشر شده در 13 تیر 1395

آخرین به روز رسانی در 08 آبان 1396

علل ایجاد اختلالات بویایی

اختلالات‌ بويايي‌ ممكن‌ است‌ هدايتي‌ يا حسي‌ ـ عصبي‌ باشند. اختلالات‌ هدايتي‌ در اثر عواملی كه ‌باعث انسداد مسیر بویایی شود، تا حدي‌ كه‌ از رسیدن مولكول‌هاي‌ بو به‌ اپي‌تليوم‌ بويايي‌ ممانعت کند، ايجاد مي‌شوند. اختلالات‌ حسي‌ ـ عصبي‌ در اثر روندهايي‌ به‌ وجود مي‌آيند كه‌ مستقيماً روي‌ اپي‌تليوم‌ عصب‌ بويايي‌ يا مسيرهاي‌ عصبی مركزي‌ بويايي‌ اثر مي‌گذارند و در آنها اختلال ‌ايجاد مي‌كنند.

مهم‌ترین عوامل ایجاد اختلالات بویایی عبارتند از:

عفونت­‌های دستگاه تنفس فوقانی؛ ضربه به سر؛ بیماری­‌های بینی و سینوس­‌های پارانازال مانند پولیپ و التهاب مزمن مجاری بینی یا سینوس (مانند رینیت، سینوزیت و رینوسینوزیت)؛ جراحی­‌های زیبایی یا بازسازی بینی (مانند رینوپلاستی باز)؛ سالخوردگی؛ سیگار کشیدن؛ بیماری­‌های نورودژنراتیو (مانند آلزایمر، پارکینسون و ام- اس)؛ مداخلات درمانزاد (مانند سپتوپلاستی، رینوپلاستی، توربینکتومی و پرتو درمانی)؛ نئوپلاسم‌های داخل بینی (مانند پاپیلوما، همانژیوم و آملوبلاستوما)؛ تومورها یا ضایعات داخل جمجمه (مانند سندروم فوستر کندی، مننژیوم شیار بویایی، گلیوم لوب فرونتال)؛ صرع؛ اختلالات روانی (مانند شیزوفرنی و افسردگی)؛ اختلالات عصبی – روانی (مانند اختلالات طیف اوتیسم، آسپرگر، عدم تمرکز/ بیش فعالی)؛ قرارگیری طولانی مدت در معرض برخی از مواد شیمیایی؛ کم کاری غده تیروئید؛ بیماری­‌های کلیوی؛ اختلالات مرتبط با زوال مخچه (مانند آتاکسی فردریک)؛ میگرن.