بوها چه تاثیری روی جسم و روح ما دارند؟

بو یک مفهوم اساسی است و دانشمندان هنوز درباره آن و تاثیراتش روی بدن پژوهش می‌کنند. وقتی گیرنده‌های شیمیایی در بینی، که تشخیص بو برعهده آنهاست، توسط یک بوی خاص تحریک می‌شوند، پیام‌های الکتریکی به مغز می‌فرستند. مغز داده‌ها را تفسیر می‌کند و در نهایت باعث می‌شود بوهای مختلف را درک کنیم. در واقع، بوها را وقتی حس می‌کنیم که مولکول‌های موجود در هوا باعث تحریک سلول‌های گیرنده بویایی می‌شوند. به همین دلیل مواد فراری که به آسانی به گاز تبدیل می‌شوند، مانند نفتالین بو دارند. با این حال، آیا بوها می‌توانند مانند نورها و رنگ‌ها در درمان بیماری‌ها و یا خلق و خو و ذهن ما تاثیر بگذارند؟ دانشمندان خوش‌بین هستند.

بوها باعث درک بهتر طعم می‌شوند

قبل از اینکه وارد بحث تاثیر بو روی درمان یا کنترل بیماری‌ها شویم، بد نیست به یک تاثیر فزیکی بو اشاره کنیم. به گفته دانشمندان بوها باعث درک بهتر طعم می‌شوند. طعم جزو آن دسته ویژگی‌هایی است که تعریف مشخصی ندارد. تعجب کردید؟ شاید باور نکنید اما هر کس تعریف خودش را از طعم دارد؛ برای مثال تعریف طعم از نظر یک شیمیدان با یک آشپز متفاوت است. طعم از نظر شیمیدان‌ها تنها عطر به تنهایی است اما آشپزها ترکیب پیچیده‌ای از احساس بویایی، چشایی و درک مزه را طعم می‌دانند. با این حال، هیچ یک از این تعریف‌ها به طور کامل طعم را تشریح نمی‌کنند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند درک طعم و احساس بویایی نسبت مستقیمی با هم دارند؛ یعنی هرچه ماده غذایی بوی بیشتری داشته باشد طعم و مزه بیشتری هم دارد. بنابراین هرچه بوی غذا مطبوع‌تر و خوشایندتر باشد، اشتها را بیشتر تحریک می‌کند و باعث می‌شود لذت بیشتری از خوردن خوراکی‌ها ببریم. همچنین پژوهش‌ها نشان داده‌اند بعضی از ترکیبات در علظت‌های متوسط به عنوان محرک طعم و در غلظت‌های بالا به عنوان محرک سیستم بویایی عمل می‌کنند و با تغییر طعم و بو روی سلیقه افراد تاثیر می گذارند؛ برای مثال نمک (شور)، اسید سیتریک (ترش) و گنه‌گنه (تلخ). 

بو بکش تا فشار خونت پایین بیاید

یک خبر خوب برای مبتلایان به فشار خون بالا؛ پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند بو کردن گلهای رز و بعضی از عطرهای ملایم باعث کاهش فشار خون می‌شود. البته به معنای خلاصی از دست دوا و دکتر نیست و هنوز به صورت ایده ای خام مطرح شده اما امیدهای زیادی برای محققان برای درمان فشار خون بالا ایجاد کرده است.

استرس بو دارد!

اعصاب ندارید؟ با کمترین اتفاقی زود از کوره در می‌روید؟ همیشه دچار استرس هستید؟ دانشمندان علاوه بر روش‌های معمول، یک پیشنهاد ویژه برای‌تان دارند؛ بو بکشید. پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند بعضی از بوها برای کاهش استرس موثرند. در این میان، اسطوخودوس حسابی خودی نشان داده چون علاوه بر کاهش استرس، روی تسکین درد نیز موثر است. قهوه نیز که مدتی است به پای ثابت بیشتر مطالب مربوط به سلامت در رسانه‌ها تبدیل شده، خاصیت آرام‌بخش دارد. شاید به همین دلیل موقع گذشتن از کنار یک کافه‌تریا یا قهوه‌فروشی و به مشام رسیدن بوی قهوه، نوعی احساس آرامش و راحتی می‌کنیم. بوی وانیل نیز همین ویژگی را دارد. بوی گل رز نیز با تنظیم تنفس باعث احساس آرامش و کاهش استرس می‌شود.

بو بکش و بخواب

خواب‌تان نمی‌برد؟ از بی‌خوابی به ستوه آمده‌اید؟ نگران نباشید بو بکشید و راحت بخوابید. شاید عجیب به نظر برسد اما پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند بو کردن گل‌ها، به خصوص گل رز قبل از خواب باعث می‌شود راحت‌تر بخوابید. البته استفاده از اسپری‌های خوشبو کننده هوا این تاثیر را ندارند. با این حال، در اتاق خوشبو خواب راحت‌تری نسبت به اتاق بدون بو تجربه می‌کنیم. از سوی دیگر، اسطوخودوس نیز با تاثیر گذاشتن روی سرعت فعالیت‌های سیستم عصبی، باعث بهبود کیفیت خواب، ایجاد آرامش و روحیه افرادی می‌شود که از اختلال‌های خواب رنج می‌برند.

ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود چون رایحه موجود در اتاق خواب حتی روی خواب‌هایی که می‌بینید تاثیر می‌گذارند. استشمام بوی گل قبل از خواب می‌تواند باعث شود هم خوب بخوابید و هم خواب‌های خوش ببینید. البته برعکس این موضوع نیز درست است؛ یعنی استمشام بوهای بد قبل از خواب باعث کاهش کیفیت خواب و دیدن کابوس می‌شود. پژوهشگران امیدوارند با این روش بتوانند به افرادی که دچار کابوس‌های شبانه هستند کمک کنند تا از این مشکل آزاردهنده رها شوند. 

بو مثل انسولین عمل می‌کند؟

امیدهای تازه‌ای برای دیابتی‌هایی که باید انسولین تزریق کنند ایجاد شده است، اگرچه هنوز تا قطعی شدن ماجرا راه زیادی باقی مانده است. در یکی از پژوهش‌های اخیر از چند مرد سالم دعوت به همکاری شد. به آنها یک بار در روز انسولین تزریق می‌شد و این کار به مدت چهار روز ادامه پیدا می‌کرد. طبیعی است که قند خون آنها کاهش می‌یافت. البته پس از هر تزریق داوطلبان در معرض بوی انسولین هم قرار می‌گرفتند. در روز پنجم تزریقی انجام نشد و افراد تنها در معرض بوی انسولین قرار گرفتند ولی باز هم قند خون‌شان کاهش یافت. 

بوها و درمان آلزایمر و پارکینسون

پژوهشگران امیدهایی برای کشف رازهای بیماری‌های مرموزی مانند آلزایمر و پارکینسون با استفاده از بوها پیدا کرده‌اند چون از آنجا که بو و حافظه به شدت باهم مرتبط هستند و از دست دادن حس بویایی یکی از علائم اولیه در بیماری‌های پیشرونده عصبی مانند پارکینسون و آلزایمر است. حواس ما با هم کار می‌کنند؛ برای مثال بینایی، چشایی و بویایی افراد کاملا به هم مرتبط هستند، طوری‌که احساس یک بو می‌تواند حس‌های دیگر را هم تحریک کند. بنابراین شاید بتوان با این روش به مبتلایان به آلزایمر کمک کرد تا کمتر در زندگی‌شان با مشکل مواجه شوند. 

تاثیر بو روی ذهن

بوها باعث تحریک حافظه می‌شوند

حتما برای شما هم اتفاق افتاده که تنها با احساس یک بوی خاص سیلی از خاطرات به ذهن‌تان هجوم بیاورند. از آنجا که مرکز درک بویایی بخشی از سیستم لیمبیک مغز است که با حافظه در ارتباط است. ارتباط قوی‌ای بین حافظه و قدرت بویایی وجود دارد که تقریبا بلافاصله با احساس یک بوی خاص، مکان خاص، افراد یا خاطراتی را برای‌تان تداعی می‌کند. از آنجا که بو محرکی بسیار قوی است از آن برای درمان و بازیابی خاطرات فراموش‌شده استفاده می‌شود.

بو تمرکز را افزایش می‌دهد

تمرکز ندارید؟ بوی نعنا، توت‌فرنگی و اسطوخودوس را امتحان کنید چون باعث افزایش قدرت تمرکز می‌شوند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند استفاده از بوی اسطوخودوس در زمان استراحت کارگران کارخانه باعث افزایش علمکرد و بهره‌وری آنها می‌شود. همچنین ورزشکاران با استشمام بوی نعنا سریع‌تر می‌دوند و تمرکز بیشتری دارند. دانش‌آموزانی هم که توت‌فرنگی تازه را بو می‌کنند، در امتحان‌های‌شان عملکرد بهتری دارند. ناگفته نماند بوی اوکالیپتوس نیز هوشیاری را افزایش می‌دهد.

بوها شما را شاد می‌کنند

بوها می‌توانند تقریبا روی همه چیز، از رویاها و احساسات گرفته تا رانندگی، استرس، درد، تمرکز، حافظه و حس عاشقانه تاثیر بگذارند. با این حال، بسیاری از بوها می‌توانند باعث ترشح هورمون‌ سروتونین در بدن و ایجاد حس شادی و نشاط ‌شوند؛ برای مثال بوی اسطوخودوس.

تبلیغات بودار را باور کنیم؟

آیا ممکن است فروشندگان با استفاده از بوها ما را به خرید تشویق کنند؟ پژوهش‌ها نشان داده‌اند بوی فروشگاه‌ها روی خرید و میزان پولی که خرج می‌کنید اثر دارد. محققان کفش‌های یکسانی را در دو فروشگاه قرار دادند. در یک فروشگاه رایحه دلپذیری منتشر کردند و در فروشگاه دیگر هیچ بویی به محیط اضافه نکردند. نتایج نشان داد 84 درصد از خریداران، تمایل دارند از فروشگاه با رایحه دلپذیر خرید کنند. آنها همچنین حاضر بودند که برای خرید کفش ‌های موجود در فروشگاه خوش‌بو پول بیشتری بپردازند. 

گاهی وقتی وارد بعضی فروشگاه‌ها می‌شوید، بوی عود یا مواد خوش‌بو کننده‌ای را احساس می‌کنید که فروشنده‌ها برای مطلوب جلوه دادن محیط از آنها استفاده می‌کنند. این کار بخشی از ترفندهای تبلیغاتی برای جلب مشتری است که اساس آن همان تاثیر بو در حافظه و خلق‌وخوی افراد است. بازاریابان بعد از اینکه حس بینایی و شنوایی مشتریان را گلوله‌باران می‌کنند، آخرین تیر را هم به سیستم بویایی آنها شلیک می‌کنند تا کار تبلیغات خود را به نتیجه برسانند. با این حال، این بوها، طعمه‌هایی هستند که مشتریان را با یک حس خوب به خرید تشویق می‌کنند. 

چگونه به بوها عادت می‌کنیم؟

اضافه کردن عطر به یک اتاق که قبلا بدون بو بوده معادل تغییر مبلمان است. این تغییر در ابتدا تمرکز و دقت را افزایش می‌دهد اما پس از مدتی، این اثرها کاهش پیدا می‌کنند. این اتفاق درباره بو هم صادق است. سیستم بویایی در ابتدا برای تشخیص تغییرات بو فعال می‌شود اما پس از پاسخ آن به محیط از بین می‌رود. این بدان معنی نیست که بو از میان رفته است بلکه انطباق سیستم بویایی را با محیط نشان می‌دهد. این فرایند در افرادی که معمولا از عطر یا ادکلن خاص استفاده می‌کنند وجود دارد. بیشتر این افراد می‌گویند بوی عطر خودشان را احساس نمی‌کنند.

منبع :همشهری تندرستی